Spedycja międzynarodowa – zasady transportu różnego rodzaju ładunków

Publikacja na zamówienie

Z transportem międzynarodowym wiąże się wiele wyzwań. Pomijając oczywiste kwestie wyznaczania optymalnej trasy, organizacji środków transportu i wymaganego budżetu, transport międzynarodowy często wiąże się z koniecznością spełnienia wielu norm i dostosowaniem się do lokalnych przepisów obowiązujących w danym kraju. O ile w przypadku krajów Unii Europejskiej wymagania prawne dotyczące spedycji międzynarodowej są dość podobne, tak transport międzynarodowy do różnych regionów świata wymaga znacznie więcej planowania i organizacji. W poniższym artykule przyjrzymy się nieco bliżej rodzajom środków transportu oraz zasadom związanym z międzynarodowym przewozem wybranych typów ładunków.

Czym jest spedycja?

Pod pojęciem spedycji kryje się ogół czynności związanych z przewozem ładunków i towarów. Podstawowe składowe procesu spedycyjnego (spedycja czysta/właściwa) obejmują:

• sporządzanie umów i dokumentacji przewozowej;
• organizację środków transportu;
• przygotowanie ładunków do przewozu;
• ubezpieczenie ładunku;
• odbiór przesyłki.

Usługi spedycyjne mogą również obejmować zadania dodatkowe, m.in. składowanie towaru, jego dowóz, załadunek i przeładunek, a nawet sprzedaż przesyłki czy podjęcie należności za dostarczony towar. Taki typ usług określa się spedycją mieszaną.

Spedycja dzieli się na dwie gałęzie – spedycja krajowa i międzynarodowy.

O ile transport krajowy nie wymaga specjalnego tłumaczenia, tak spedycja międzynarodowa jest znacznie bardziej skomplikowana – może obejmować wszystko od zwyczajnego przewozu za granicę sąsiedniego państwa, po wieloczłonowy łańcuch transportowy ciągnący się przez kilka kontynentów.

Rodzaje transportu międzynarodowego

Transport międzynarodowy, na którym się teraz skupimy, można podzielić na 4 podkategorie:

Transport drogowy

Ten rodzaj transportu wykorzystuje sieć dróg i autostrad do przewozu towarów na różne odległości. W Polsce jest to zdecydowanie najpopularniejsze rozwiązanie – polskie przedsiębiorstwa organizują w ten sposób nawet 80% przewozów, niezależnie od branży.
Transport drogowy jest stosunkowo szybki (np. przewóz towaru z Włoch do Danii zajmuje ok. 2 dni). To także opłacalna opcja w przypadku krótkich tras, jednak trzeba pamiętać, że przy długich transportach (powyżej 1000 km) koszty znacząco wzrastają.

W transporcie drogowym wykorzystuje się ciężarówki, które mogą przewozić ładunek drobnicowy lub całopojazdowy. W standardowej wielkości naczepie zasłonowej może zmieścić się łącznie 33 palety lub 91 metrów sześciennych ładunku. Dostępne są również inne rodzaje naczep, stworzone specjalnie do przewozu konkretnych typów towarów (np. cieczy, materiałów niebezpiecznych, czy mrożonek).

Transport kolejowy

Kolej odgrywa bardzo ważną rolę w transporcie międzynarodowym – to właśnie ona zastępuje transport samochodowy przy długich trasach (najczęściej ponad 1000 km), pozwalając ekonomicznie przewieźć spory ładunek. Analizując rynek, import europejski skupia się na krajach azjatyckich, głównie Chinach. Transport kolejowy z tej części świata pozwala na oszczędność czasu przy trochę wyższych kosztach transportu, porównując go z transportem morskim, połączenie Chiny-Polska pozwala na oszczędność około 15-25 dni.

W transporcie kolejowym używa się często kontenerów 40’HC, które pozwalają na realizację pełnokontenerowe tj. ok.68-71 CBM w zależności od specyfikacji towaru oraz wymiarów ładunku. Transport kolejowy również pozwala na transport mniejszych ładunków tzw. drobnicowych (LCL), umożliwiający transport nawet jednego/kilku kartonów. W przypadku pilnych realizacji ładunków o większej masie oraz objętości transport kolejowy plasuję się pomiędzy transportem lotniczym (najszybszy, najdroższy) a morskim (najtańszy, najwolniejszy). Podobnie jak w przypadku naczep, dostępne są różne rodzaje wagonów pozwalające dostosować tabor do indywidualnych potrzeb.

Transport morski

Ta gałąź transportu międzynarodowego to doskonałe rozwiązanie kwestii przewozów na większe odległości – czas takiego transportu już dłuższy porównując do transportu lotniczego czy kolejowego, natomiast koszty mogą być dużo korzystniejsze. Transport morski pozwala nam na realizację w różnorodnych kontenerach takich jak:

• 40’HC
• 40’DV
• 20’DV
• 20 i 40 OT (open top)
• 20 i 40 FR (flatrack)

W realizacjach morskich również mamy możliwości na transport drobnicowy (LCL) mniejszych ilości ładunków w celu redukcji kosztów. Armatorzy morscy oferują serwisy które niekiedy pozwalają na transport różnorodnych ładunków tj. substancje chemiczne, ładunki z bateriami, całe maszyny oraz wielkogabarytowe elementy konstrukcyjne.

Transport lotniczy

To zdecydowanie najszybsza usługa z zakresu transportu międzynarodowego – samoloty pozwalają dotrzeć z towarem na drugi koniec świata właściwie w ciągu jednego dnia. Transport lotniczy jest zatem często określany jako dostawa ekspresowa. Trzeba się jednak liczyć z wysoką ceną oraz znacznymi ograniczeniami w tonażu i wymiarach transportu.

Jak dobrać odpowiedni środek transportu do ładunku?

Zarówno środek transportu, jak i pojemniki powinny być dobrane z uwzględnieniem specyfiki przewożonego towaru. Należy też pamiętać, aby spełniały one przepisy transportowe w każdym kraju, przez który wiedzie szlak transportowy.

Przygotowując środek transportu, należy zwrócić szczególną uwagę na:

• Objętość, masę i kształt transportowanych dóbr;
• Właściwości fizyczne i chemiczne produktu (m.in. stan skupienia, pH, temperaturę, potencjalne właściwości żrące);
• Czas dostawy (zwłaszcza w przypadku łatwo psujących się produktów);
• Geograficzną specyfikę i trudność trasy.

Przykładowo, materiały niebezpieczne wymagają całkowicie szczelnych pojemników, które uniemożliwiają wyciek przewożonej substancji do środowiska, produkty spożywcze i medyczne muszą być przewożone w sterylnych warunkach, a przy ładunkach chłodzonych musi być zachowana odpowiednia temperatura.

Transport intermodalny

Lub inaczej transport multimodalny. Pod tą nazwą kryje się kompletny łańcuch dostaw wykorzystujący różne typy transportu do przewiezienia towarów do dowolnego punktu na świecie. Są to zatem kompleksowe usługi transportowe oferowane wyłącznie przez profesjonalnych spedytorów z rozbudowaną siecią kontaktów transportowych.

Rzetelne usługi transportowe tego typu to gwarancja, że każdy środek transportu wykorzystany w łańcuchu dostaw będzie odpowiednio dostosowany do przewożonych dóbr. Przykładowo, towary, które przyleciały samolotem z Chin do Francji, mogą zostać przeładowane do pociągu, w ten sposób przejechać na terytorium Polski, a następnie znaleźć się w miejscu docelowym dzięki konwojowi ciężarówek. Oczywiście nie każdy transport międzynarodowy wymaga aż takich kombinacji – kluczem jest tutaj opracowanie optymalnej trasy, która pozwoli rozwiązać kwestię transportu możliwie najszybciej i bez zbędnych kosztów.

Główne zasady przewozu wybranych typów ładunków

Przewóz różnego rodzaju ładunków to nie tylko kwestia doboru odpowiedniego środka transportu, ale też konieczność zadbania o wszelkie formalności – w tym przede wszystkim zapewnienie zgodności warunków transportowych z prawem międzynarodowym i poszczególnych krajów oraz uzyskanie wymaganych pozwoleń na przewóz materiałów danego typu.

Bez względu na rodzaj towarów niezbędne jest zadbanie o bezpieczeństwo – ładunek powinien być zabezpieczony w sposób uniemożliwiający jego przesuwanie się w trakcie transportu. Najprostszą metodą takiego zabezpieczenia będą różnego rodzaju pasy ze specjalnymi napinaczami. Przy transporcie kompletnych maszyn i pojazdów wykorzystuje się również kliny unieruchamiające koła/gąsienice.

Oto kilka przykładów zasad przewozowych dla specyficznych grup towarów:

Ładunki chłodzone

Najważniejszym aspektem takiego transportu, poza odpowiednią dokumentacją przewozową, jest zapewnienie właściwej temperatury ładunkowi. Naczepy, kontenery, wagony i inne środki transportu chłodniczego dzielą się na 4 klasy:

• Chłodnie kategorii I – służą do transportowania produktów schłodzonych, zapewniając temperaturę wnętrza na poziomie +1°C;
• Chłodnie kategorii II – pozwalają przewieźć produkty zamrożone, które można przechowywać w temp. do -20°C;
• Chłodnie połączone – można nimi przewozić artykuły, które mogą być przechowywane w zakresie temperatur od -20 do +10°C;
• Chłodnie multitemperaturowe – są podzielone na osobne przedziały pozwalające utrzymywać niezależnie od siebie różne temperatury. Opcja ta jest szczególnie opłacalna w przypadku ładunków drobnicowych.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że takie środki transportu całkowicie odcinają ładunek od warunków zewnętrznych – materiały schłodzone mogą być w ten sposób bezpiecznie przewożone nawet w największe upały.

Materiały niebezpieczne

Osoba nadająca materiały niebezpieczne jest prawnie zobowiązana do:

• Właściwego zadeklarowania ładunków jako niebezpieczne;
• Przygotowania instrukcji postępowania na wypadek wystąpienia zagrożenia;
• Umieszczenia rzeczonych materiałów w specjalnych, certyfikowanych pojemnikach o odpowiednich oznaczeniach.

W całym procesie transportowym powinny być wykorzystane odpowiednie środki pozwalające na bezpieczne przewożenie, rozładowanie i magazynowanie, a obsługą materiałów niebezpiecznych musi zająć się wykwalifikowany personel.

Podstawowe dokumenty prawne regulujące zasady transportowania materiałów niebezpiecznych:

• Umowa ADR – obowiązuje przy transporcie drogowym;
• Regulamin RID – dotyczy transportów kolejowych;
• Kodeks IMDG – w transporcie morskim;
• Umowa ADN ADNR – dla transportów wodnych śródlądowych;
• Regulacja IATA DGR – przy przewozach lotniczych.

Ładunki ponadgabarytowe

Aby ładunek został zaklasyfikowany jako ponadgabarytowy, musi spełniać następujące warunki (podane wartości dotyczą ładunków wraz z naczepą):

• Wysokość – 4+ m;
• Długość – 16,5+ m;
• Szerokość – 2,5+ m;
• Masa – 42+ t.

Przewóz tego typu materiałów wymaga nie tylko odpowiednio przystosowanych naczep/wagonów/kontenerów, ale także uzyskania odpowiednich pozwoleń w każdym kraju, przez który przejedzie transport. W Polsce wydawane są one przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Co ważne, takie zezwolenia są czasowe – przy gabarytach niezbyt przekraczających normy mogą one obowiązywać przez 1 do 24 miesięcy, natomiast przy ładunkach znacznie przekraczających normy wydaje się je jedynie na okres od 14 do 30 dni.

Spedycja międzynarodowa – podsumowanie

Transport międzynarodowy to szeroka gałąź gospodarki, która obejmuje wszystko od prostego przewiezienia towarów za granicę sąsiedniego państwa, przez transport na terenie całej Unii Europejskiej, po rozległe łańcuchy dostaw rozpinające się w skali globalnej. Zależnie od charakteru wysyłanego w drogę towaru, przewoźnik musi spełnić różne wymagania, aby transport mógł bez przeszkód dotrzeć z punktu A do punktu B. Spedycję międzynarodową najlepiej jest zlecić doświadczonej firmie, która zajmie się wszystkimi szczegółami i zapewni bezpieczeństwo przy optymalnych kosztach transportu.