Dosyć niespodziewanie, po dziesięciu godzinach nocnych negocjacji, doszło do porozumienia w sprawie Pakietu Mobilności. Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska oraz Parlament Europejski zgodziły się co do zmian i umożliwią wejście nowych przepisów w życie.
Kiedy konkretnie się to wydarzy? Najpierw nowe przepisy muszą zostać ostatecznie uchwalone. Prawdopodobnie zajmie to miesiąc lub dwa. Następnie większość z nich będzie wymagała 18-miesięcznego okresu przejściowego. Potrwa on aż do drugiej połowy 2021 roku. Choć cześć z regulacji wejdzie w życie w innych terminach. Przykładem mogą być tachografy dla „busów”, obowiązkowe dopiero od 2026 roku.
Co konkretnie Pakiet Mobilności zmieni w życiu kierowców i przewoźników? Poniżej zamieszczam pełną listę zmian, skupiającą się na trzech konkretnych zagadnieniach – delegowaniu, czasie pracy kierowców oraz dostępu do zawodu przewoźnika. Cała lista pochodzi z informacji prasowej, którą opublikował Związek Pracodawców „Transport i Logistyka Polska”. Dla niezorientowanych wyjaśnię również kilka użytych w niej wyrażeń:
– multidrop to przewóz z kilkoma miejscami rozładunku;
– cross-trade to przewóz, w którym ani załadunek, ani rozładunek nie odbywają się w kraju zarejestrowania ciężarówki;
– przewóz bilateralny to taki, w którym załadunek lub rozładunek odbywają się w kraju zarejestrowania ciężarówki;
– TENT to sieć najważniejszych połączeń transportowych z punktu widzenia rozwoju Unii Europejskiej (pełna lista połączeń opisana jest tutaj).
Dodam też, że szczególnie ciekawe zagadnienia zaznaczyłem na liście kolorem czerwonym. Mowa tutaj między innymi o możliwości skrócenia dwóch odpoczynków tygodniowych pod rząd, obowiązkowych zjazdach do kraju zarejestrowania co 8 tygodni, aż 56-dniowym okresie kontroli czasu pracy, ograniczeniu płac minimalnych do „przerzutów” i kabotażu, licencjach na lekki transport, a także 4-dniowym okresie zakazu po wykorzystaniu limitu kabotażu w danym kraju.
Delegowanie i związane z nim stosowanie zagranicznych płac minimalnych:
- utrzymanie zwolnienia z delegowania wobec kierowców wykonujących przewóz bilateralny i tranzytowy;
- wprowadzenia możliwości wykonywania przewozów ładunków częściowych i multidrop w ramach przewozów bilateralnych wyłączonych z delegowania;
- objęcie delegowaniem przewozów typu cross-trade i kabotaż;
- wprowadzenia możliwości wykonania w związku z przewozem bilateralnym dodatkowych operacji typu cross-trade wyłączonych z delegowania;
- jednoznaczne wskazanie, że limit 12 miesięcy delegowania nie dotyczy transportu drogowego; z wyłączeniem delegowania kierowców w ramach grupy spółek (np. polski przewoźnik deleguje kierowcę do pracy w swojej zagranicznej spółce);
- uproszczenia obowiązków związanych z delegowaniem dla transportowych pracodawców – zniesienie obowiązku ustanawiania pełnomocnika, możliwość tłumaczenia dokumentacji pracowniczej jedynie na język angielski, możliwość przechowywania dokumentacji przez kierowcę w postaci elektronicznej (np. na smartfonie lub na tablecie);
- przepisy lex specialis i zrewidowanej dyrektywy o pracownikach delegowanych wdraża się dopiero po 18 miesiącach od wejścia w życie i publikacji;
- wyłączenie z lex specialis delegowania kierowców w ramach grupy spółek (np. polski przewoźnik deleguje kierowcę do pracy w swojej zagranicznej spółce); taka praca kierowców objęta jest ogólnymi przepisami zrewidowanej dyrektywy o pracownikach delegowanych już od 30 lipca 2021 roku; do takiej pracy kierowców nie mają zastosowania przepisy lex specialis, w tym wyłączenia dla przewozów bilateralnych i tranzytu; obowiązuje limit 12 miesięcy dla czasu delegowania.
Czas pracy kierowców:
- utrzymano zakaz odbioru regularnego tygodniowego odpoczynku w kabinie kierowcy;
- określono standardy dla bezpiecznych parkingów; na sieci TENT takie parkingi mają być w odległości nie większej niż 100 km;
- wprowadzono możliwość odbioru przez kierowcę dwóch kolejnych skróconych tygodniowych odpoczynków; rekompensata ma być dołączona i odebrana przed rozpoczęciem kolejnego regularnego odpoczynku; taki regularny odpoczynek wraz z rekompensatą za dwa kolejne skrócone odpoczynki powinien być odebrany w centrum operacyjnym firmy (w bazie) lub w miejscu zamieszkania kierowcy;
- wprowadzono powrót kierowcy do centrum operacyjnego (bazy) przewoźnika lub miejsca zamieszkania kierowcy;
- umożliwiono przedłużenie dziennego lub tygodniowego czasu prowadzenia pojazdów w celu dojazdu do bazy lub miejsca zamieszkania kierowcy o 1 godzinę ze względu na szczególne okoliczności; kierowca musi udokumentować te okoliczności;
- wprowadzono obowiązek przedstawiania do kontroli na drodze zapisów z tachografu z okresu 56 dni;
- wprowadzono retrofiting (wyposażenie pojazdów w inteligentny tachograf cyfrowy II generacji) do roku 2024 dla pojazdów nie posiadających inteligentnych tachografów oraz do roku 2025 dla pojazdów wyposażonych w inteligentny tachograf I generacji;
- wprowadzono obowiązek wyposażenia pojazdów o dmc od 2,5 do 3,5 tony w tachograf od połowy 2026 roku;
- wprowadzono obowiązek stosowania przepisów rozporządzenia 561/2006 od połowy 2026 roku dla kierowców pojazdów o dmc od 2,5 do 3,5 tony;
- zmienione przepisy rozporządzenia 561/2006 wchodzą w życie po 20 dniach od ich publikacji.
Dostęp do zawodu przewoźnika:
- wprowadzono zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wraz z kryteriami dla przedsiębiorców wykonujących przewozy pojazdami o dmc od 2,5 do 3,5 tony:
- odrzucono propozycje dodatkowych kryteriów pozwalających zakwestionować miejsce (państwo) siedziby przewoźnika m.in. w oparciu o rozporządzenie Rzym I;
- wprowadzono obowiązek powrotu pojazdu do bazy co 8 tygodni; zrezygnowano przy tym z obowiązku przeprowadzania operacji załadunku/rozładunku w państwie siedziby;
- pozostawiono możliwość wykonywania w danym państwie 3 operacji kabotażowych w ciągu 7 dni,
- wprowadzono 4 dniowy okres cooling off dla przewozów kabotażowych w danym państwie, przy czym odrzucono proponowany przez Parlament obowiązek wykonania operacji rozładunku/załadunku w celu rozpoczęcia biegu tego okresu;
- czas wdrożenia nowych zasad to 18 miesięcy od wejścia w życie i publikacji, z wyjątkiem objęcia reglamentacją działalności gospodarczej pojazdami o dmc od 2,5 do 3,5 tony – w tym przypadku okres ten ma wynosić 21 miesięcy.
A na koniec pojawia się pytanie, co sądzą o tym polscy przewoźnicy? Wszyscy dobrze wiemy, że firmy w większości przeciwstawiały się Pakietowi Mobilności w swojej dotychczasowej formie. Czy więc zapisy wymienione powyżej zmieniły się na tyle, by zadowolić przedsiębiorców? Odpowiedzią na to pytanie może być komentarz Macieja Wrońskiego, czyli prezesa wspomnianej organizacji „Transport i Logistyka Polska:
Nie należymy do entuzjastów Pakietu i raczej wolelibyśmy jego odrzucenia. Niemniej cieszy przyjęte w ramach kompromisu: 18 miesięczny okres vacatio legis dla wdrożenia w transporcie drogowym przepisów zrewidowanej dyrektywy o pracownikach delegowanych, wyłączenie kierowców z 12 miesięcznego limitu okresu delegowania, odejście od zaproponowanych przez Parlament Europejski kryteriów określania właściwego państwa dla siedziby przewoźnika w oparciu m.in. o rozporządzenie Rzym I oraz wydłużenie okresu obligatoryjnego powrotu pojazdu do bazy do 8 tygodni
