Publikacja na zamówienie
Bardzo często w zleceniach transportowych znajdują się klauzule, które mogą przysporzyć dodatkowych problemów przewoźnikowi. Nawet w sytuacji, gdy z punktu widzenia prawa są niezasadne, mogą wiązać się z dodatkowymi komplikacjami. Zdarza się, że przewoźnicy podpisują takie zlecenia bez świadomości, że zawarta w nich klauzula nie powinien się tam znaleźć. Na szczęście bywa też, że przewoźnicy kontaktują się z nami w celu zapytania o klauzulę budzącą ich wątpliwości.
Ostatnio skontaktował się ze mną jeden z klientów prosząc o przeanalizowanie jednego z postanowień, zawartych w zleceniu transportowym. Wyczytał w nim, że może zostać obciążony karą w wysokości 100 tys. zł z tytułu naruszenia zakazu konkurencji. Jak brzmiał analizowany przeze mnie zapis? Zacytuję go poniżej:
„W terminie 3 lat od ostatniego zlecenia transportowego otrzymanego od Zleceniodawcy, Zleceniobiorca zobowiązuje się nie świadczyć bezpośrednio lub pośrednio, usług na rzecz Klientów poznanych za pośrednictwem Zleceniodawcy, jak również do oferowania Klientom Zleceniodawcy świadczenia takich usług pod rygorem zapłaty kary umownej w wysokości 100.000 PLN.”
Czy taka klauzula jest i może być skuteczna?
Jeśli znajdziesz taki zapis w swoim zleceniu możesz być pewien, że będzie on nieskuteczny. Dlaczego? Z czterech podstawowych powodów.
1. Zleceniodawca nie określił w nim konkretnego obowiązku. Powyższe postanowienie umowne nie wskazuje żadnego konkretnego obowiązku, którego należy przestrzegać np. złożenia ofert.
2. Zleceniodawca nie uwzględnił listy kontrahentów, których to ograniczenia ma dotyczyć. Przewoźnik nie ma więc pojęcia kogo dotyczy zakaz konkurencji. Skutkowałoby to tym, że przed każdym rozpoczętym zleceniem dla innego kontrahenta, musiałby weryfikować i samodzielnie dopytywać czy współpracuje z określonym podmiotem. Byłoby to niezwykłe utrudnienie.
Potwierdzeniem powyższego jest pogląd przeważający w orzecznictwie w szczególności przedstawiony przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 16 października 2013 r. (sygn. akt: I ACa 682/13), iż zbyt ogólnikowe wskazanie takiego zakresu nie zasługuje na ochronę i nie jest skuteczne.
3. Kara umowna jest rażąco wygórowana. Wysokość kary umownej powinna odpowiadać potencjalnej wysokości szkody, poniesionej przez zleceniodawcę w wyniku złamania zakazu konkurencji. W przeciwnym wypadku naruszający zakaz konkurencji podmiot będzie uprawniony do „miarkowania“ jej wysokości.
4. Brak wskazania ekwiwalentu pieniężnego dla przewoźnika za czas trwania zakazu wyrażonego w Zleceniu transportowym nr SO 531/12/2020 z dnia 03.12.2020 r.
Czy każda klauzula o zakazie konkurencji będzie nieskuteczna?
Oczywiście klauzula o zakazie konkurencji jest zgodna z prawem i skuteczna pod kilkoma warunkami. Zleceniodawca powinien uwzględnić
– okres obowiązywania takiego zakazu,
– zakres podmiotowego, aby nie był zbyt szeroki i był precyzyjnie określony,
– precyzyjną kwotę za naruszenia takiego zakazu,
– ekwiwalent pieniężny za przestrzeganie zakazu konkurencji.
– jasne określenie tego co należy rozumieć za działania konkurencyjne – jaka konkretnie działalność stanowić będzie działalność konkurencyjną.
Do tak stosowanego zakazu konkurencji przewoźnik musi się zastosować, w innym wypadku zostanie obciążony wskazaną karą.
Autor tekstu: Paweł Łazarewicz Komplementariusz w TC Kancelaria Prawna
